Μία ημέρα σαν σήμερα, το 2004, η (διαδικτυακή) ζωή μας άλλαζε για πάντα.
Ήταν το 2003 όταν ένας 19χρονος φοιτητής του Harvard είχε πείσει τέσσερις χιλιάδες συναδέλφους του να παραχωρήσουν τα e-mails, τις φωτογραφίες και τις διευθύνσεις τους. “Με εμπιστεύονται με κλειστά τα μάτια” έλεγε τότε ο Mark Zuckerberg σε κολλητό του φίλο. Το -βραχύβιο αλλά εξαιρετικά δημοφιλές- Facemash, μία πλατφόρμα που έδινε τη δυνατότητα να βαθμολογείς τις φωτογραφίες των συμφοιτητών σου ήταν γεγονός. Οι βάσεις για το Facebook, που κλείνει σήμερα 17 χρόνια ζωής -ιδρύθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2004- είχαν μπει.
Από τότε μέχρι σήμερα έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Το ποτάμι όμως του Facebook φαίνεται μολυσμένο. Ιδιαίτερα τα δύο τελευταία χρόνια τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο: το σκάνδαλο της Cambridge Analytica· επιθέσεις από hackers που κατέληξαν στην κλοπή ευαίσθητων δεδομένων από 30 εκ. χρήστες τον Σεπτέμβριο του 2019· άκομψες προσπάθειες να φιμωθεί όποιος κατακρίνει την πλατφόρμα και, τέλος, η αποκάλυψη ότι το Facebook πλήρωνε 20 ευρώ το μήνα σε νεαρούς χρήστες για να κατασκοπεύει την δραστηριότητά τους στο ίντερνετ μέσω μίας VPN σύνδεσης.
Αυτά είναι μόνο λίγα παραδείγματα από τη μεγάλη λίστα ατοπημάτων στα οποία έχει υποπέσει το δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο. “Ε και;” θα ρωτούσε κάποιος ανυποψίαστος. Πόλωση της δημόσιας συζήτησης, fake news, θεωρίες συνωμοσίας που μεταδίδονται με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, ανάπτυξη του επικίνδυνο κινήματος του αντιεμβολιασμού – ειδικά κατά την περίοδο της πανδημίας. Κι όμως όλα τα προαναφερθέντα χρεώνονται, όχι άδικα, στο δημιούργημα του Mark Zuckerberg.
Από μεγάλη ελπίδα, δημόσιος κίνδυνος
Το Facebook έχει μεταμορφωθεί από μεγάλη ελπίδα σε δημόσιο κίνδυνο υπ’ αριθμόν 1, από την πλατφόρμα που ένωνε τους ανθρώπους στο εργαλείο που τους χωρίζει σε στρατόπεδα μόνο και μόνο για να βγάλουν μερικά ακόμα εκατομμύρια δολάρια τα στελέχη της. Το τοπίο θυμίζει δυστοπία από μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας: ένα digital μονοπώλιο που δεν γνωρίζει ιερό και όσιο προκαλεί τριγμούς στη δημοκρατία και οξύνει συνεχώς τα πνεύματα μέχρι του σημείου της σωματικής βίας. Αν μάλιστα σκεφτούμε ότι το 2011, την περίοδο της “Αραβικής Άνοιξης“, το Facebook είχε θεωρηθεί ως το όπλο των ανθρώπων ενάντια στα καταπιεστικά καθεστώτα, ένα εργαλείο ικανό να ρίξει ακόμα και δικτατορίες είναι κανείς να απορεί και να θλίβεται με το συμβαίνει σήμερα.
Σήμερα υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι βοήθησε τον Donald Trump να ανέβει στην εξουσία όχι απαραίτητα με θεμιτά μέσα, λειτούργησε καταλυτικά για να προωθηθεί το Brexit μέσα σε ένα κλίμα παραπληροφόρησης κι ότι ο ακροδεξιός Bolsonaro βρήκε έναν πολύτιμο σύμμαχο για να κερδίσει τις εκλογές στη Βραζιλία. Μόλις πρόσφατα, ειδικά μετά τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου στην Ουάσινγκτον και τον ρόλο των social media στη γενικότερη κατάσταση, άπαντες στο Μενλο Παρκ έδειξαν να ασχολούνται σοβαρά με την καταπολέμηση του κακόβουλου περιεχομένου. Αρκεί αυτό; Μπορεί. Μπορεί και όχι.
Ένα κάστρο που δεν πέφτει
Φαίνεται όμως πως όσα σκάνδαλα κι αν βγουν στην επιφάνεια, εκείνο θα συνεχίσει την ανοδική του πορεία. Το κάστρο που έχτισε ο Zuckerberg δείχνει να αντέχει την ομοβροντία πυρών που δέχεται. Ακόμη κι αν άλλα social media έχουν βγει μπροστά διεκδικώντας την πρωτοκαθεδρία του.
Οι ρίζες, η προέλευση και κυρίως ο σκοπός του Facebook έχουν εξεταστεί, συζητηθεί και κριθεί χιλιάδες φορές, με την ακριβή πηγή της ιδέας να παραμένει μάλλον ασαφής.
Σήμερα, το Facebook έχει εξαπλωθεί σε κάθε γωνιά του πλανήτη, όντας μία από τις πιο πολύτιμες εταιρείες που υπάρχουν αλλά και ένα από τα σημαντικότερα institutions των αρχών του 21ου αιώνα. Μόνο και μόνο που έχει περισσότερους από 2 δισ. ενεργούς χρήστες λέει πολλά – όπως επίσης ότι συχνά κατά το πρόσφατο παρελθόν έχει αναφερθεί και ως Web 2.0.
Ήταν, είναι και από ό,τι φαίνεται θα συνεχίσει να είναι ο γίγαντας της social media market, που θα δημιουργεί διαρκώς content για τους χρήστες του και θα έχει εξωφρενικά έσοδα.
Πηγή: esquire.com.gr
