Στενά παρακολουθεί ο τουριστικός κλάδος τις γεωπολιτικές εξελίξεις με τις βασικές ανησυχίες να επικεντρώνονται όχι μόνο στις απώλειες των Ρώσων τουριστών αλλά και στο κατά πόσο θα επιβαρύνουν το πορτοφόλι των βασικών για τον τουρισμό αγορών οι οικονομικές επιπτώσεις της πολεμικής σύγκρουσης.
Παρότι νωρίς για εκτιμήσεις, φορείς της αγοράς και παράγοντες του κλάδου εκφράζουν ανησυχίες για την τρέχουσα σεζόν, οι προοπτικές της οποίας προδιαγράφονταν μέχρι χθες λαμπρές, μετά από δύο χρόνια συρρικνωμένης ζήτησης.
«Είναι νωρίς να μιλήσουμε σήμερα με ασφάλεια για τις συνέπειες στον τουρισμό από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ανέφερε χαρακτηριστικά πριν από μερικές ημέρες ο πρόεδρος του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων, Γιάννης Ρέτσος σε ανάρτησή του στο Twitter. Τονίζοντας ότι οι εξελίξεις στην Ουκρανία συγκλονίζουν, ο κ Ρέτσος επεσήμανε ότι αυτό που προέχει, είναι να σταματήσει η εισβολή, να προστατευτεί η ανθρώπινη ζωή και να επιστρέψουμε σε συνθήκες ειρήνης». Προσέθεσε ωστόσο ότι «όλα θα μετρηθούν τις επόμενες εβδομάδες».
Στάση αναμονής κρατούν οι φορείς
«Η κατάσταση όσο θα διαρκέσει ο πόλεμος, είναι δύσκολη για την Ευρώπη και όλη την υφήλιο, προφανώς και τουριστικά» ανέφερε από πλευράς του σε δηλώσεις του στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων Γρηγόρης Τάσιος, για την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Παράλληλα συμπλήρωνε ότι προς στιγμήν «όλα έχουν παγώσει» και υπάρχουν ακυρώσεις από χώρες που γειτνιάζουν με την εμπόλεμη περιοχή. Σύμφωνα με τον κ. Τάσιο το ότι είμαστε στο Φλεβάρη είναι θετικό διότι έχουμε περιθώριο ανάκαμψης έως το Μάιο. Σε κάθε περίπτωση όμως, όπως επεσήμανε, ο «χρόνος που θα μπούμε σε μια κανονικότητα θα δείξει και την εξέλιξη της σεζόν».
Για επιδείνωση των προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας έκανε λόγο ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου της Αθήνας Γιάννης Χατζηθεοδοσίου εστιάζοντας στην έντονη ανησυχία για τον επαρκή εφοδιασμό με φυσικό αέριο, αλλά και για τον τουρισμό. «Τα νέα δεδομένα καταδεικνύουν ακόμα περισσότερο την ανάγκη λήψης έκτακτων μέτρων στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Το καμπανάκι του κινδύνου ηχεί δυνατά και ελπίζω να το ακούσουν οι εταίροι μας και να υπάρξει συμφωνία για πρόσθετα χρηματοδοτικά εργαλεία, ώστε να μπορέσουν πολίτες και επιχειρήσεις να αντέξουν το νέο πλήγμα. Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση οφείλει να ασκήσει όσο το δυνατόν εντονότερη πίεση, διεκδικώντας το αυτονόητο. Να μη χαθεί ο έλεγχος και να μη βιώσουμε στη χώρα μας μία ανθρωπιστική κρίση εξαιτίας των ανατιμήσεων» εξηγούσε σχετικά ο πρόεδρος του ΕΕΑ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κ. Χατζηθεοδοσίου δεν είναι ο μοναδικός που έθεσε την διάσταση της ακρίβειας ως πιθανό πλήγμα της τουριστικής βιομηχανίας. Παράγοντες του τουρισμού εξακολουθούν να σημειώνουν ότι η διάσταση των πιθανών συνεπειών είναι πολύπλευρη με τις επιπτώσεις της ανόδου του κόστους καυσίμων, τον πληθωρισμό και την επίδραση που θα έχουν οι παράγοντες αυτοί στους ταξιδιωτικούς προϋπολογισμούς των ταξιδιωτών να φοβίζουν περισσότερο από τον πιθανό μηδενισμό των αφίξεων από Ρωσία κι Ουκρανία.
Η απουσία Ρώσων τουριστών και οι πληθωριστικές πιέσεις χαμηλώνουν τον πήχη
Ήδη το οικονομικό επιτελείο θεωρεί από τώρα δεδομένο ότι ο πόλεμος αυξάνει τις πιέσεις και οδηγεί σε επιβράδυνση το ΑΕΠ του 2022, μεγάλο μέρος του οποίου βασίζεται στον τουρισμό. Να θυμίσουμε ότι οι αρχικές εκτιμήσεις για φέτος προέβλεπαν ανάκτηση του 80% των ταξιδιωτικών εσόδων της χρυσής για τον τουρισμό χρονιάς 2019. Η υψηλή ζήτηση που καταγράφηκε όμως ακόμα και τους πρώτους μήνες του έτους, όπου η Όμικρον έκανε αισθητή την εμφάνισή της, σε συνδυασμό με την έγκαιρη έναρξη της σεζόν ανέβασε τον πήχη της ανάκτησης στο 100%. Όλα αυτά βέβαια πριν ξεσπάσει η νέα – πολύ απρόβλεπτη προς ώρας- κρίση. Ήδη η απουσία Ρώσων τουριστών οι οποίοι αντιπροσωπεύουν ένα μικρό μέρος της τουριστικής πίτας έχουν μειώσει τις εκτιμήσεις κατά 5% ενώ οι πληθωριστικές πιέσεις και η ύφεση που έχει ξεσπάσει επανέφεραν την ασφαλή πρόβλεψη για ανάκτηση τουριστικών εσόδων στο 80% του 2019. Η επιβάρυνση βέβαια που δέχεται το ΑΕΠ κάθε μέρα που περνά γκριζάρει όλο και περισσότερο τις προβλέψεις.
Σημειωτέον ότι η Ρωσική αγορά αποτελεί έναν μικρό μέρος της ελληνικής τουριστικής πίτας. Για την ακρίβεια ο εισερχόμενος τουρισμός από τη Ρωσία κατέγραψε μείωση την περίοδο 2016-2019 κατά 2,1% (από 595 χιλ. το 2016 σε 583 χιλ. το 2019), ενώ την περίοδο 2019-2020 οι αφίξεις συρρικνώθηκαν κατά 95,6% (σε 26 χιλ.). Ακόμα και την χρυσή προπανδημική χρονιά του 2019 οι Ρώσοι επισκέπτες της χώρας αντιπροσώπευαν το 1,85% περίπου των συνολικών τουριστών της χώρας. Αντίστοιχα οι εισπράξεις από την Ρωσία ανήλθαν σε περίπου 434 εκατ. ευρώ το 2019, που ήταν η τελευταία χρονιά πριν από την πανδημία , αντιπροσωπεύοντας κοντά στο 2,45% του συνόλου των εισπράξεων. Όσο για το πρώτο εννεάμηνο του 2021 οι εισπράξεις των Ρώσων επισκεπτών έφτασαν στο 19% μόλις της αντίστοιχης περιόδου του 2019.
Η γενικότερη κατάσταση όμως θα μπορούσε να οδηγήσει σε συρρίκνωση των ρευμάτων κι από τις λοιπές βασικές αγορές, όπως για παράδειγμα από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Πολωνία, την Ιταλία, τη Μ. Βρετανία, λόγω αφενός της οικονομικής κρίσης και της ακρίβειας κι αφετέρου των ανησυχιών που απορρέουν από την πολεμική σύγκρουση. Φόβοι εκφράζονται μάλιστα μήπως το όλο βεβαρημένο κλίμα επηρεάσει και την τουριστική ροή από τις ΗΠΑ, στην οποία στηρίζεται μεγάλο μέρος της φετινής αισιοδοξίας για τον τουρισμό.
Ο παράγοντας Τουρκία
Ειδικά, πάντως, περιοχές με έντονη παρουσία Ρώσων και Ουκρανών, όπως είναι για παράδειγμα η Χαλκιδική, τα Δωδεκάνησα και η Κρήτη, ήδη σταθμίζουν πιθανές απώλειες κι αναζητούν εναλλακτικές. Μια εξ αυτών θα ήταν να «χτυπήσουν» τις τιμές κάτι που μπορεί να συμπιέσει τα επίπεδα κέρδους του ανταγωνισμού. Σε πτώση των τιμών κι άρα του περιθωρίου κέρδους θα μπορούσε να οδηγήσει και ο έντονος ανταγωνισμός από γειτονικές χώρες, όπως η Τουρκία, η οποία ήδη διεκδικεί μερίδιο από το τουριστικό προϊόν «ήλιος+θάλασσα» που προσφέρει η Ελλάδα, με χαμηλές τιμές και νέες επενδύσεις. Η πραγματικότητα του φτηνού χρήματος στην Τουρκία, αποτελούσε πρόκληση για τον εγχώριο τουρισμό πριν ακόμα ξεσπάσει η πολεμική σύγκρουση. Όπως επεσήμαναν από τις αρχές του έτους παράγοντες του τουρισμού «η Τουρκία στα ξενοδοχεία των 4 και 5 αστέρων φέτος θα έχει απίστευτα χαμηλές τιμές. Ο επισκέπτης του μαζικού μοντέλου τουρισμού θα κάνει διακοπές, σε τιμές που δεν θα πίστευε ποτέ». Και αυτή η συνθήκη όμως δείχνει να έχει επιδεινωθεί με τις σημερινές πληθωριστικές πιέσεις να έχουν πολλαπλασιάσει την αβεβαιότητα για το κατά πόσο η τουριστική ζυγαριά μπορεί να γείρει προς την τουρκική πλευρά.
Αναπροσαρμόζουν τα δρομολόγιά τους tour operator και αεροπορικές
Οι προαναφερθείσες ανησυχίες μάλιστα δεν περιορίζονται στα στενά γεωγραφικά όρια της Ελλάδας, αλλά αφορούν στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών. Για να μπορέσουν να αντισταθμιστούν οι πιθανές συνέπειες μάλιστα ήδη τουριστικά γραφεία κι αεροπορικές εταιρείες σκέφτονται να αναπροσαρμόσουν τον φετινό προγραμματισμό τους, στρεφόμενες σε μακρινές τουριστικές αγορές ή στις αγορές της Μεσογείου.
Ενδεικτικό παράδειγμα στην περίπτωση των αεροπορικών είναι οι πρόσφατες αποφάσεις των Ryanair και Volotea. Οι δύο αερομεταφορείς χαμηλού κόστους ανακοίνωσαν μέσα στην εβδομάδα ότι αυξάνουν τα δρομολόγιά τους για την Ελλάδα. Συγκεκριμένα η Volotea ανακοίνωσε ότι από τις 27 Μαΐου θα συνδέει το Τορίνο με την Αθήνα προσφέροντας συνολικά 12.000 θέσεις. Το νέο δρομολόγιο έρχεται να προστεθεί στην ήδη διευρυμένη γκάμα προορισμών που προσφέρει η αεροπορική από και προς την χώρα μας. Να θυμίσουμε ότι η Volotea συνδέει φέτος την ελληνική πρωτεύουσα με 14 προορισμούς εκ των οποίων οι 4 αποτελούν νέα δρομολόγια. Σύμφωνα με τα όσα έχει αναφέρει η αεροπορική εταιρεία μάλιστα φέτος το καλοκαίρι θα διατεθούν πάνω από 560.000 θέσεις από το αεροδρόμιο της Αθήνας έναντι 182.000 θέσεων το 2021.
Αντίστοιχα η μεγαλύτερη αεροπορική χαμηλού κόστους στην Ευρώπη αποφάσισε να επενδύσει περαιτέρω στις «διακοπές αλλά ελληνικά», προσφέροντας αυξημένο αριθμό πτήσεων από Πολωνία, Ρουμανία, Ιταλία και Γερμανία προς Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία. Οι σχετικές ανακοινώσεις μάλιστα έγιναν έναν μήνα μετά τις δηλώσεις του επικεφαλής της Μάικλ Ο’Λίρι στις οποίες έκανε λόγο για ανάγκη χαμηλότερων χρεώσεων στα ελληνικά αεροδρόμια και κίνητρα ώστε να προχωρήσει η ενίσχυση του πτητικού της προγράμματος στην Ελλάδα.
Σε αντίστοιχες αναπροσαρμογές προχωρούν και τα τουριστικά γραφεία της Ευρώπης. Αυτό φάνηκε τουλάχιστον κατά την έκτακτη συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ταξιδιωτικών Πρακτόρων και Τour Operators (ECTAA), του μεγαλύτερου ευρωπαϊκού φορέα οργανωμένου τουρισμού που εκπροσωπεί τις ενώσεις τουριστικών γραφείων και tour operators της Ευρώπης που πραγματοποιήθηκε μέσα στην εβδομάδα. Κατά την διάρκεια αυτής ο πρόεδρος της Επιτροπής Τουρισμού της ECTAA και πρόεδρος του ΗΑΤΤΑ, κ. Νικόλας Κελαϊδίτης,πρότεινε τη δημιουργία ενός στρατηγικού σχεδίου προώθησης του ευρωπαϊκού τουρισμού σε μακρινές αγορές όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Λατινική Αμερική, η ΝΑ Ασία – Κίνα, η Αυστραλία, η Αφρική, τα ΗΑΕ και η Ινδία, ως ένα τρόπο να μπορέσουν τα κράτη-μέλη της ΕΕ να αντισταθμίσουν τις τουριστικές απώλειες από τη ρωσική και την ευρύτερη ευρωπαϊκή αγορά το 2022.
Πηγή: insider.gr