Πόσες δίαιτες έχεις δοκιμάσει στη ζωή σου; Πόσες από αυτές λειτούργησαν; Πόσα κιλά έχεις χάσει συνολικά όλα αυτά τα χρόνια κάνοντας δίαιτες και πόσα έχεις ξαναπάρει πίσω; Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να αλλάξει η “κουλτούρα” της δίαιτας και του τρόπου που αντιμετωπίζουμε το φαγητό μας.
Θα έχεις παρατηρήσει πόσο γρήγορα και εύκολα έχασες κιλά την πρώτη φορά που έκανες την πρώτη σου δίαιτα. Μήπως, όμως, ήταν αυτή η πρώτη φορά μια παγίδα για έναν κύκλο συνεχούς απώλειας και επανάκτησης βάρους, για έναν κύκλο του “τρώω περισσότερο” ή “τρώω λιγότερο”; Πώς ένιωσες τη δεύτερη ή την τρίτη φορά που έπιασες τον εαυτό σου να ασχολείται με μια ακόμα πολλά υποσχόμενη δίαιτα απώλειας βάρους; Μήπως “απέτυχες” να ολοκληρώσεις το πρόγραμμα ή να φτάσεις στον στόχο σου; Τι συναισθήματα ένιωσες; Μήπως έχασες λίγο την πίστη στις δυνάμεις σου, ότι μπορεί να τα καταφέρεις; Μπορεί να κατηγόρησες τη δίαιτα ή ακόμα και τον εαυτό σου. Κι όμως, σκέψου, αυτό που πραγματικά έχασες είναι η επαφή με το σώμα σου. Σταμάτησες να ακούς τις ανάγκες του. Όταν την ώρα που πείναγες άρχισες να ξεγελάς το σώμα σου με τρόφιμα κενά σε θερμίδες,όπως μια τσίχλα χωρίς ζάχαρη ή μια ρυζογκοφρέτα, ενώ εκείνο ζητούσε κανονικό φαγητό.
Ο φαύλος κύκλος της δίαιτας
Παρότι ένιωθες ότι ξεγελούσες την πείνα σου, στην πράξη σταμάτησες να την ακούς. Το σώμα σου, όμως, δεν ξέρει πότε εσύ κάνεις δίαιτα για να χωρέσεις στο αγαπημένο σου τζιν ή απλά δεν έχεις φαγητό. Ο οργανισμός σου είναι φτιαγμένος έτσι ώστε να επιβιώνει. Σε κάθε επόμενη δίαιτα, λοιπόν, που κάνεις μαθαίνει να προσαρμόζεται, ο μεταβολισμός σου επβραδύνεται, καίει, με άλλα λόγια, ό,τι λιγότερο μπορεί και αντιμετωπίζει την κάθε θερμίδα που του δίνεις σαν να είναι η τελευταία.
Έτσι, σε κάθε επόμενη αποτυχία καταλήγεις στο συμπέρασμα: “Τα έχω δοκιμάσει όλα, αλλά δεν ξέρω τι άλλο να φάω, δε χάνω”. Στη πράξη, όμως, έχεις χάσει την εμπιστοσύνη στο σώμα σου και στις λειτουργίες του. Σταματάς να ακούς τη φυσική σου όρεξη και πείνα και αρχίζεις να τρως για άλλους λόγους ή ακόμα και να υπερκαταναλώνεις φαγητό ανά περιόδους. Χάνεις, λοιπόν, τον έλεγχο του μέτρου και, για να τον ανακτήσεις, κόβεις και κατηγοριοποιείς τρόφιμα σε καλά και κακά. Αλλά σκέψου κάτι απλό. Όσες φορές είπες “δε θα ξαναφάω σοκολάτα” τι ήταν το μόνο που σκεφτόσουν συνεχώς, μήπως ήταν η σοκολάτα; Κι αυτό δεν είναι περίεργο. Ακόμα και αν η δήλωσή σου δεν είχε σχέση με το φαγητό, αν έλεγες “δε θα σκεφτώ το κόκκινο χρώμα”, αυτό το χρώμα θα ήταν συνεχώς στο μυαλό σου.
Η χαμένη απόλαυση της τροφής
Μήπως η λογική του όλα ή τίποτα, τελικά, δε λειτουργεί; Σίγουρα το λάθος ξεκινά από το “κάνω δίαιτα”, γιατί κάτι τέτοιο σημαίνει ότι μετά θα “κόψω αυτή τη δίαιτα” και έτσι θα επιστρέψεις στις παλιές διατροφικές συνήθειες. Η τροφή αποτελεί ευχαρίστηση, απόλαυση και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάς. Δεν είναι μόνο για ενέργεια, για καύσιμα. Αν, για παράδειγμα, φας ένα μπολ ποπκόρν μπροστά στην τηλεόραση, γιατί έτσι έχεις συνηθίσει, ή κάτι γλυκό, γιατί απλά βαριέσαι, είναι πάντα κάτι κακό; Η τροφή αποτελεί, εκτός των άλλων, και μια μικρή ένεση ντοπαμίνης κάνοντας χαρούμενο τον οργανισμό μας.
Τι είναι το food freedom
To food freedom έρχεται να μας επισημάνει για ακόμα μία φορά την ανάγκη για την απελευθέρωση από την κουλτούρα της δίαιτας όπως την ξέρουμε μέχρι τώρα και τις περιοριστικές δίαιτες που κατηγοριοποιούν τα τρόφιμα σε “καλά” και “κακά”. Σε πληθώρα μελετών υποστηρίζεται αυτή η προσέγγιση, καθώς μπορεί να συμβάλλει, εκτός των άλλων, στην αντιμετώπιση διατροφικών δια- ταραχών, όπως η συναισθηματική υπερφαγία. Κυρίαρχο στοιχείο είναι η οικοδόμηση μιας θετικής και χωρίς κρίση σχέσης με όλα τα τρόφιμα, όπου η ενοχή δε θεωρείται συστατικό της διατροφικής εμπειρίας. Το food freedom περιλαμβάνει όρους όπως “intuitive eating” και “mindful eating” ή, αλλιώς, “διαισθητική διατροφή” και “συνειδητή διατροφή”, με στόχο την ανάπτυξη μιας υγιούς σχέσης με το φαγητό. Η διαισθητική διατροφή μιλάει για ένα ευέλικτο πλάνο διατροφικής συμπεριφοράς που σε μαθαίνει να ανακαλύψεις την πραγματική πείνα, να μάθεις να τρως όσο χρειάζεται, να ξέρεις πότε και γιατί πρέπει να φας, αλλά και πότε πρέπει να σταματήσεις. Να μάθεις ξανά να εμπιστεύεσαι το σώμα σου και τις ανάγκες του.
Η συνειδητή διατροφή στηρίζεται στην ανάγκη να νιώσεις για λίγο στάσιμη μέσα στη γρήγορη καθημερινότητα και να μάθεις να απολαμβάνεις με όλες σου τις αισθήσεις το φαγητό που καταναλώνεις. Αλληλοεπικαλύπτεται με τη διαισθητική διατροφή στο γεγονός ότι σου μαθαίνει να μην κριτικάρεις αυτό που τρως, αλλά να μάθεις να αποβάλλεις όλες τις προηγούμενες κακές εμπειρίες που έχεις με το φαγητό και τις γρήγορες δίαιτες. Σκέψου να είσαι ένα όχημα που μόνο τρέχει, όπως όλοι μας κάνουμε καθημερινά με όλες τις υποχρεώσεις της ημέρας. Τη στιγμή λοιπόν που πατάς στοπ και είσαι παρούσα σκέψου τη σαν να σταματάς για να αλλάξεις λάστιχα. Ακόμα και στους αγώνες, που είναι τόσα άτομα γύρω από το αμάξι για να προλάβουν τον αγώνα, παίρνει λίγο χρόνο. Έτσι λοιπόν, είναι σημαντικό να μάθεις να πατάς ένα στοπ και να είσαι εκεί στη στιγμή που τρως.
Δύσκολο, θα μου πεις… Δοκίμασε για αρχή μια πρακτική άσκηση: Το φαγητό που έχεις μπροστά σου σου δίνει όλες τις πληροφορίες που χρειάζεσαι, το χρώμα του, το σχήμα του, το μέγεθος, την υφή του, τη μυρωδιά του. Αφού δώσεις λίγο χρόνο να τα παρατηρήσεις, δοκίμασε μια μικρή μπουκιάκαι πάλι χωρίς κριτική διάθεση (είτε αυτό είναι ένα γλυκό είτε μια σαλάτα) αφήσου στις αισθήσεις της γεύσης και της όσφρησης. Μάθε να απολαμβάνεις. Σε κάθε αλλαγή που θέλεις να κάνεις, σε καθετί νέο που θέλεις να μάθεις η πρακτική εξάσκηση, η υπομονή και η επιμονή, η επανάληψη και, τελικά, το ταξίδι είναι αυτό που έχει σημασία.
Όχι η τελειότητα. Ένας ειδικός σίγουρα θα μπορέσει να σε βοηθήσει να βρεις τη δική σου διαδρομή για να κάνεις ξανά “ειρήνη” με το φαγητό και να ανακτήσεις τη χαμένη σου αυτοπεποίθηση. Όμως, σαν ένα μικρό πρώτο βήμα σταμάτησε να κατηγορείς τον εαυτό σου: Για το ρούχο που δε σου κάνει πια, το μαγιό που δεν μπορείς να φορέσεις, το μοντέλο που είδες στο περιοδικό, τα κιλά που δεν έχασες όλες τις προηγούμενες φορές που προσπάθησες, το σώμα σου που δε σου αρέσει και άλλα πολλά. Με αυτό τον τρόπο κάνεις τον εαυτό σου να νιώθει ανεπαρκής, να νιώθει ανάξιος και το μόνο που καταφέρνεις είναι να χάνεις απλά τον χρόνο σου και να πέφτεις στον φαύλο κύκλο που σε επιστρέφει ξανά και ξανά στο φαγητό.
Κοιτάξου στον καθρέφτη, αγάπησε το σώμα σου
Σε αυτή τη διαδικασία που έχεις μπει για την αλλαγή της εικόνας σου πρέπει να έχεις υπομονή και να αγαπάς τον εαυτό σου, να τον στηρίζεις και όχι να τον κατηγορείς.
*Από την Αμαλία Γιωτοπούλου, διαιτολόγο-διατροφολόγο, MSc στην Κλινική Διατροφή, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
Πηγή: shape.gr